10.SINIF DİL VE ANLATIM 2.DÖNEM 2.YAZILI SORU VE CEVAPLARI

10.SINIF DİL VE ANLATIM 2.DÖNEM 2.YAZILI SORU VE CEVAPLARI

Oğul!
Güçlü, kuvvetli, akıllı ve kelamlısın. Ama bunları nerede ve nasıl kullanacağını bilmezsen sabah rüzgarlarında savrulur gidersin.. Öfken ve nefsin bir olup aklını mağlup eder. Bunun için daima sabırlı, sebatkar ve iradene sahip olasın!.. Sabır çok önemlidir. Bir bey sabretmesini bilmelidir. Vaktinden önce çiçek açamaz. Ham armut yenilmez; yense bile bağrında kalır. Bilgisiz kılıç da tıpkı ham armut gibidir. Milletin, kendi irfanın içinde yaşasın. Ona sırt çevirme. Her zaman duy varlığını. Toplumu yöneten de, diri tutan da bu irfandır.

İnsanlar vardır, şafak vaktinde doğar, akşam ezanında ölürler. Dünya, senin gözlerinin gördüğü gibi büyük değildir. Bütün fethedilmemiş gizlilikler, bilinmeyenler, ancak senin fazilet ve adaletinle gün ışığına çıkacaktır. Ananı ve atanı say! Bil ki bereket, büyüklerle beraberdir. Bu dünyada inancını kaybedersen, yeşilken çorak olur, çöllere döner, aşağı düşersin.Açık sözlü ol! Her sözü üstüne alma! Gördün, söyleme; bildin deme! Sevildiğin yere sık gidip gelme; muhabbet ve itibarın zedelenir...

1) Yukarıdaki metnin anlatım türü nedir? Bu türün özelliklerinden beş tanesini maddeler halinde yazınız.(2+2+2+2+2)

EMREDİCİ ANLATIMDIR.

1.Dil alıcıyı harekete geçirme işlevinde kullanılır.
2.Emir, telkin, öneri anlamı taşıyan ifadeler yer verilir.
3.Öğretici ve açıklayıcı yönleri vardır.
4.Cümlelerde fiiller hakimdir.
5.Uyulması beklenen bir üslubu vardır.(Zorlama anlamı vardır)
6.Sosyal hayatın düzenlenmesinde emredici anlatım kullanılır.
7.Trafik kuralları, bazı eşyaların kullanma kılavuzları, ilaçların kullanma kılavuzları emredici anlatıma örnek verilebilir.

2) Altı çizili cümlelerdeki fiilleri çatısına göre inceleyiniz.(Nesnesine-öznesine göre)(3+2+3+2)

Yenilmez:öznesine göre: edilgen, nesnesine göre: geçişsiz

Say:etken, geçişli

3) Metinden beş tane farklı türde zarf bulup çeşidiyle yazınız.(Sadece 5 tane)(10P.)

Her zaman: zaman zarfı          sık: miktar zarfı   nasıl: soru zarfı

Açık sözlü: durum zarfı           aşağı: yer-yön zarfı

4) Metinden yapısına göre 2 basit ,1 türemiş 2 tane de birleşik yapılı fiil bulup yazınız.(10P.)

Deme,söyleme: basit fiil     yaşasın: türemiş fiil     açamazsın, sırt çevirme: birleşik fiil

5) Aşağıdaki boşlukları uygun sözcüklerle tamamlayınız.(10 P.)

Ø  İSİM cümlelerinde çatı aranmaz.

Ø  “-l veya –n” ekini alan DÖNÜŞLÜ  fiillerde işi yapan bizzat öznedir.

Ø  Normalde nesne alamayan fillere “-t,-r,-tır” eklerinden biri getirilerek  OLDURGAN fiil yapılır.

Ø  “Biraz ileriye git!” cümlesinde “ileriye” sözcüğünün türü  İSİMDİR.

Ø  Öğretici metinlerde sözcükler GERÇEK(TEMEL)  anlamlarıyla kullanılır.

	Masalları rüyalar kadar seviyorum.	Etken
	Bu akşam bütün caddeler temizlenecek.	Edilgen
	Sizinle bir toplantıda tanışmıştık.	İşteş
	Berk, geç kaldığı için çabucak giyindi	Dönüşlü
	Arkadaşım, masanın üzerindeki vazoyu kırdı.	etken

6)  Aşağıdaki cümleleri fiil çatılarına göre inceleyerek türlerini yanındaki boş yerlere yazınız? (10p)

7)” içeri, soğuk, gece, ne kadar? çok “ sözcüklerini zarf(belirteç) olacak şekilde birer cümlede kullanınız.(10P.)

İçeri girmedi.  

Çok soğuk davrandı.

Gece geç gelecekmiş.

Bu kitaba ne kadar verdin?

 Çok güzel hareketler bunlar…

8) Aşağıdaki cümlelerde kullanılan deyimlerden hangisi zarf (belirteç) görevindedir?(5P.)

 A)Ondan para isteme, zavallı bugünlerde meteliğe kurşun atıyor.

 B)Açık arttırma ile paha biçilmez bir vazo satışa çıkarıldı.

 C)Bizimki dışarı çıkarken yine iki dirhem bir çekirdek giyinmiş.

D)Babası çok para canlısı biri, annesi ise aksine eli açık.

E)Onun yürekler acısı halini gördükten sonra uykularım kaçtı.

b) Aşağıdaki cümlelerde kullanılan ikilemelerden hangisi, türce ötekilerden farklıdır?(5P.)

A)İçin için ağlıyordu şu koca dağlar sanki.

B)O buralardan gidince çoluğu çocuğu ne yapacak?

C)Adamcağız parasını alamayınca söylene söylene gitti.

D)Hasta yatağında zar zor konuşuyordu bizimle.

E)Tas tas içtik, o güzelim yayla sularından.

9) Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zarf-fiil kullanıl­mıştır?(5P.)

A) Bu yol üzerinde, Dirhemli hariç dört köy daha bu­lunuyordu.

B) Yol üstündeki diğer köylerde de evler ahşaptı, taş malzemeye hiç rastlanmıyordu.

C) Derinkuyu'da dikkatimizi çeken bir başka şey de yan yana sıralanmış çömlekçilerin göz alıcı sergi­leriydi.

D) Kasabanın kuzey sınırında üç derslikli bir ilkokul ile karakol bulunuyordu.

E) İğneli çamlarla çevrili bölge, sahile birkaç kilometre kala daralır;sahile yaklaştıkça çoraklaşır.

b) Aşağıdakilerden hangisi özne - yüklem ilişkisi yönünden ötekilerden farklıdır?(5)

A) Kampta sabaha kadar şarkılar söylendi.

B) Başarılı öğrencilere ödülleri verildi.                                                                   

C) Çocuğundan haber alamayan yaşlı ka­dın kaygılandı.

D) Perdeler yeni ütülendi.

E) İzinsiz gösteri yapanlar çok geçmeden yakalandı.

      

10)Yukarıdaki resimlerden birini seçip öğretici anlatımın özelliklerini kullanarak 10 cümlelik bir paragraf yazınız.